Przedwzmacniacze gramofonowe

Co to jest przedwzmacniacz gramofonowy?

Przedwzmacniacz gramofonowy (tzw. preamp phono) jest niezbędnym elementem systemu audio stereo, jeśli chcemy słuchać muzyki z gramofonu przez kolumny głośnikowe w taki sposób, jak z innych źródeł dźwięku (odtwarzacz CD, telewizor, odtwarzacz strumieniowy itp.). Wstępnie wzmacnia sygnał i koryguje jego charakterystykę.

Dlaczego w przypadku gramofonu potrzebny jest dodatkowy przedwzmacniacz i jaka jest jego rola?

W skrócie rzecz ujmując, chodzi o to, że sygnał audio pochodzący z igły gramofonowej jest bardzo słaby – prąd niosący informacje o muzyce posiada wielokrotnie niższe napięcie niż w przypadku wymienionych wyżej innych urządzeń. O ile więc odtwarzacz CD można podłączyć bezpośrednio do wzmacniacza i z kolumn popłynie głośna muzyka, o tyle gramofon najpierw trzeba podłączyć do przedwzmacniacza, który podniesie sygnał do poziomu zbliżonego do CD i dopiero wówczas podłączyć dalej do wzmacniacza. Ale to nie wszystko…

Co to jest korekcja RIAA?

Z pewnych względów charakter samego dźwięku wychodzący z igły gramofonowej jest inny niż to, co finalnie powinniśmy usłyszeć. Gdybyśmy jedynie wzmocnili sygnał, to muzyka brzmiałaby źle – w szczególności bez basu, a więc w sposób niepełny. Wszystko dlatego, że informacja o dźwięku zapisana w rowkach wyżłobionych w czarnej płycie jest przed tłoczeniem płyty zmieniana w celu lepszego upakowania na płycie i rozwiązania kilku trudności czysto technicznych, jak chociażby zmniejszenie poziomu szumu w stosunku do sygnału. Dlatego drugą i to jakże ważną rolą przedwzmacniacza, jest korekcja tej informacji wg standardu RIAA. Bywały w przeszłości i nawet do dziś istnieją jeszcze inne standardy korekcji, ale RIAA jest obecnie niemal całkowicie dominujący.

Przedwzmacniacze gramofonowe MM i MC

Aby sprawa była niestety jeszcze bardziej skomplikowana, to na rynku funkcjonują różnego rodzaju wkładki (igły) gramofonowe. Są to wkładki typu MM i MC. Różnią się koncepcją budowy. Nie wnikając w szczegóły techniczne, najistotniejsze jest to, że generują one sygnał o różnym poziomie napięcia wyjściowego (MM – wyższy, MC – niższy). W dodatku, w ramach koncepcji MC sygnał wyjściowy może być też różny. W związku z tym potrzebne jest odpowiednio różne wzmocnienie sygnału w zależności od igły. Mamy więc przedwzmacniacze tylko pod wkładki MM, ale mamy też takie, które obsługują MM i MC oraz takie, które dla wkładek MC pozwalają na dodatkowe dopasowanie wzmocnienia w zależności od sygnału z igły. I wreszcie najbardziej zaawansowane, umożliwiające dopasowanie pozostałych parametrów dla danej wkładki gramofonowej, czyli impedancji i pojemności wejściowej. Im lepsze dopasowanie tym lepszy efekt końcowy, a więc dobre brzmienie. Ale to oczywiście wiąże się ze skomplikowaniem urządzenia i jego ceną.

Przedwzmacniacz gramofonowy samodzielny czy wbudowany?

Skoro już wiemy dlaczego potrzebny jest przedwzmacniacz gramofonowy i jaką pełni rolę oraz jakiego typu mogą to być urządzenia, to czas na dalszą wiedzę.

Przedwzmacniacz może być oddzielnym urządzeniem zewnętrznym i takie mamy na myśli, gdy chcemy go po prostu kupić. Ale przedwzmacniacz gramofonowy można także spotkać jako moduł wbudowany zarówno w gramofon, jak i we wzmacniacz stereo. Najczęściej jednak w tych dwóch ostatnich przypadkach są to wzmacniacze raczej podstawowej klasy i zwykle tylko pod wkładki MM. Istnieją również tak skonstruowane gramofony, że chociaż posiadają wbudowany przedwzmacniacz, to mają dodatkowy przełącznik pozwalający go pominąć. Dzięki temu jest możliwość skorzystania z lepszego, zewnętrznego przedwzmacniacza.

Doszliśmy do sedna, że jeśli nasz gramofon nie ma wbudowanego przedwzmacniacza, ani nie ma go wzmacniacz stereo, to potrzebujemy urządzenie zewnętrzne.

Przedwzmacniacze gramofonowe lampowe i tranzystorowe

Przedwzmacniacze można jeszcze podzielić na tranzystorowe i lampowe. Te ostatnie cieszą się popularnością dlatego, że technika lampowa dobrze koreluje z analogowym urządzeniem, jakim jest gramofon. Niemniej, lampowe są zwykle przedwzmacniacze MM. Gdy mowa o MC to najczęściej będą to urządzenia oparte o tranzystory. Ponadto przedwzmacniacze tranzystorowe mają zwykle bardziej kompaktową budowę.

Podsumowanie tematu przedwzmacniaczy gramofonowych

Jak widać, jest wiele możliwości podłączenia gramofonu do wzmacniacza.  Dążąc jednak do uzyskania jak najlepszej jakości brzmienia muzyki z płyt analogowych, należy myśleć o zaopatrzeniu się w dedykowane urządzenie zewnętrzne. Nie trzeba przy tym wydać fortuny na przyzwoite pre gramofonowe, niemniej wydać pieniądze należy z głową, aby optymalnie dobrać przedwzmacniacz do gramofonu, a ściślej mówiąc do wkładki.

I na koniec przypomnienie – podłączenie gramofonu do przedwzmacniacza prawie zawsze wymaga kabla sygnałowego z uziemieniem. Pamiętajmy o tym!